Khí hậu đang dần chuyển sang hè với thời tiết nóng ẩm như hiện nay đang tạo điều kiện thuận lợi cho các loại vi khuẩn, ký sinh trùng gây bệnh phát triển, phần lớn là liên cầu tan huyết bêta nhóm A gây các bệnh tại họng như viêm amiđan, viêm thanh quản, phế quản. Để điều trị, một trong những dạng thuốc được sử dụng nhiều là thuốc xịt. Tuy nhiên còn nhiều người lạm dụng và dùng thuốc này sai cách.

Sử dụng vô tội vạ

Chị H. (ở Thanh Trì, Hà Nội) bị viêm họng đang phải dùng thuốc điều trị nhưng hôm nay là đám cưới cô em gái ruột nên không thể vắng mặt. Đang chuẩn bị trang phục thì chị thấy họng khó chịu nên nhờ chồng lấy hộ lọ thuốc xịt họng. Đón lọ thuốc từ tay chồng, chị xịt liên tục 10 lần một lúc vào miệng rồi uống ngay một cốc nước. 5 phút sau thấy cay họng, chị lại lấy thuốc xịt tiếp với hy vọng họng hết đau để dự đám cưới, nhưng kỳ lạ các biểu hiện của chị không hết mà còn có vẻ nặng lên. Nguyên nhân là do chị đã lạm dụng thuốc nên gây ra tình trạng kích thích tại chỗ vùng hầu họng. Không chỉ chị H., mà anh T. (ở Thái Thụy, Thái Bình) trước khi đi gặp bạn gái cũng lấy lọ thuốc xịt họng còn dở trong lần được kê đơn trị viêm họng trước đây sử dụng với mong muốn có hơi thở thơm tho. Tất nhiên, anh cũng chịu hậu quả bị kích thích tại chỗ vùng hầu họng do dùng thuốc không đúng chỉ định.

Thuốc xịt họng dùng trong trường hợp nào?

Thuốc xịt họng có nhiều loại khác nhau, thường là kháng sinh hoặc kháng viêm sử dụng tại chỗ với các hoạt chất như fusafungine, β-glycyrrhetinic, tyrothricin, hydrocortisone acetate, lidocaine. Ngoài ra, thuốc có tác động trên một số vi khuẩn nên cũng có thể làm giảm hôi miệng. Bên cạnh đó, thuốc xịt họng còn có tác dụng điều trị hỗ trợ tại chỗ có tính kháng khuẩn trong các nhiễm khuẩn đường hô hấp trên: viêm mũi, viêm xoang, sổ mũi, viêm họng - mũi, viêm họng, viêm amiđan, sau cắt amiđan, viêm thanh quản, viêm khí quản. Thuốc không dùng được trong trường hợp dị ứng thuốc, trẻ sơ sinh (dưới 30 tháng tuổi) do nguy cơ gây co thắt thanh quản.

Khi dùng thuốc xịt họng cần tuân thủ đúng liều lượng chỉ định của bác sĩ.

Các loại thuốc xịt họng

Dựa vào kết quả chẩn đoán lâm sàng, bác sĩ sẽ quyết định sử dụng loại thuốc xịt họng nào cho người bệnh với liều lượng và thời gian cần thiết. Có nhiều loại thuốc xịt họng khác nhau:

Thuốc chứa kháng sinh đa peptid: như benzakonium, fulsagin, hexaspray, neomycin...  dùng trong các trường hợp bị viêm nhiễm vùng hầu họng do vi khuẩn như viêm họng, viêm amiđan, viêm VA, viêm thanh quản...

Thuốc chứa corticoid: như betamethasol, fluticasol (seretide, flixotide)... có tính chất dự phòng các cơn co thắt phế quản nhưng do dạng bào chế đặc biệt cũng như hàm lượng thuốc thấp nên việc sử dụng lâu dài cũng không gây ra những tác dụng toàn thân.

Thuốc chứa các hoạt chất giãn phế quản: như salbutamol, terbutalin, bambec, berodual... Các thuốc thuộc nhóm này thường được chỉ định cắt cơn co thắt phế quản cũng như cho việc vận chuyển chất nhầy được dễ dàng cho các bệnh nhân hen phế quản cấp hoặc mạn tính.

Cách dùng đúng thuốc xịt họng

Liều lượng và số lần dùng thuốc ở người lớn và trẻ em khác nhau tại mỗi 4 hay 6 giờ nên người bệnh cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Thường điều trị không quá 10 ngày; nếu trên thời hạn này, cần xem xét lại việc điều trị. Để thuốc đạt hiệu quả tốt nhất, cần thực hiện đúng thao tác:

Trước khi sử dụng lần đầu, nhấn 5 lần lên nút ấn để khởi động bơm định liều.

Bình xịt phải được giữ thẳng đứng giữa ngón cái và ngón trỏ, ống tra ở phía trên.

Khi sử dụng, đặt ống tra miệng (màu trắng) trong miệng và ngậm môi lại, sau đó nhấn mạnh và lâu lên nút ấn đồng thời hít sâu. Thực hiện cũng cùng một thao tác khi dùng để xịt vào mũi sau khi đã gắn ống tra tương ứng.

Trước khi dùng thuốc, người bệnh cần thông báo cho bác sĩ biết tình trạng sức khỏe tổng thể, đặc biệt là phụ nữ có thai và cho con bú để cân nhắc cách dùng hiệu quả nhất. Ngoài ra, nếu dùng dài hạn thuốc có khả năng gây mất cân bằng hệ tạp khuẩn bình thường với nguy cơ gây khuếch tán vi khuẩn. Đặc biệt, thuốc có thể gây phản ứng tại chỗ tạm thời kiểu gây kích thích vùng miệng - hầu thì cần gặp bác sĩ điều trị để được tư vấn biện pháp khắc phục.

TS. Phạm Bích Đào

Theo SK&ĐS