Theo Ths.Bs Đinh Thạc – Bệnh viện Nhi Đồng 1: “Ngậm mút tay là thói quen rất thường gặp ở trẻ em, nhất là trẻ ở giai đoạn sơ sinh nhũ nhi. Khi trẻ ngậm mút tay tức là trẻ đang cần sự trợ giúp để tìm được cảm giác bình yên. Tuy nhiên, khi trẻ đã khôn lớn mà vẫn còn thói quen này việc ngậm mút tay sẽ trở thành “tật khó chữa” vô hình chung sẽ gây nhiều bất lợi cho sức khỏe và sự phát triển của trẻ.”

Thói quen ngậm mút tay là yếu tố thuận lợi cho vi khuẩn gây nhiều bệnh nguy hiểm ở trẻ

Những lý do khiến trẻ ngậm mút tay

Theo nhận định từ những chuyên gia của Hiệp hội Nhi khoa Hoa kỳ (American Association of Pediatrics viết tắt AAP) cho thấy hầu hết những trẻ sơ sinh khi đói sẽ mút tay. Ngậm mút tay giai đoạn này là một trong những biểu hiện của việc trẻ đói và có nhu cầu được bú sữa. Điều đó làm trẻ cảm thấy dễ chịu và được kích thích như tìm lại cảm giác của bầu sữa mẹ, như đang được gần mẹ. Đây chính là sự tiếp nối phản xạ tự nhiên của trẻ ngay khi còn trong bụng mẹ.

Dần dần thói quen này sẽ hình thành ngay cả khi trẻ  không đói thậm chí đã lớn và thôi bú. Phần lớn trẻ sẽ bỏ tật mút tay khi được 1 – 2 tuổi, nhưng sẽ có khoảng 15% số trẻ vẫn tiếp tục ngậm mút tay cho đến 4 tuổi. Cũng có một số trẻ thích mút ngón tay vào ban đêm hoặc thỉnh thoảng khi trẻ cảm thấy lo lắng quá nhiều dù đã lớn, vì mút ngón tay là phản xạ tự nhiên để trẻ tự làm dễ chịu bản thân mình khi mệt mỏi, buồn chán, đói hoặc cần thư giãn, lúc trẻ ngậm mút tay sẽ kích thích não trẻ sản xuất ra chất endophin (chất giảm đau nội sinh), giúp cơ thể trẻ được thư giãn và tạo cho trẻ cảm giác thích thú, tương tự như khi trẻ đang được ăn những món ăn mà trẻ yêu thích.

Theo những diễn biến tự nhiên thì sau 6 tháng đầu tiên phản xạ ngậm mút tay của trẻ sẽ giảm dần. khoảng 70% - 90% trẻ em có thói quen mút ngón tay cái, nhưng hầu hết các trẻ này sẽ tự động bỏ việc ngậm mút tay lúc được 3 – 5 tuổi.

 Những bất lợi khi trẻ mắc tật ngậm mút tay

 Nhiều  nghiên cứu cho thấy đa số trẻ có thể an toàn khi ngậm mút ngón tay vì trẻ chỉ ngậm mút ngón tay một cách nhẹ nhàng. Tuy nhiên, đa phần những trẻ trên 5 tuổi vẫn giữ thói quen này thì việc ngậm mút ngón tay sẽ trở thành tật khó chữa gây những bất lợi cho sức khỏe và sự phát triển của trẻ trong tương lai.

Thứ nhất ngậm mút tay khi bàn tay trẻ chưa được rửa sạch sẽ là yếu tố thuận lợi làm cho trẻ bị lây các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm qua đường tay – miệng như bệnh tay chân miệng, bệnh cúm, bệnh thủy đậu, nhiễm giun và đặc biệt là các vi khuẩn gây bệnh về đường tiêu hoá.

Thứ 2 trẻ ngậm ngón tay quá sâu chạm vào cổ họng khiến trẻ dễ bị nôn trớ, nhất là sau khi vừa ăn no hoặc bú. Ở những trẻ có động tác mút mạnh liên tục, thậm chí nhai hoặc dùng lưỡi đẩy có thể gây ra một số tổn thương ở da ngón tay như da ngón tay bị nứt đi nứt lại, thậm chí loét ngón tay, sẽ tạo điều kiện cho vi trùng bên ngoài xâm nhập vào dưới da sẽ gây viêm da mủ. Mút tay nhiều với thời gian dài, còn gây biến dạng xương ngón tay, tạo nên hình dạng ngón tay bất thường vì giai đoạn này xương của trẻ còn rất mềm.

 Thứ ba và đặc biệt nghiêm trọng là ở những trẻ từ 5 – 6 tuổi đang trong thời kỳ thay răng vĩnh viễn, tật ngậm mút tay với động tác mút mạnh liên tục hoặc dùng lưỡi đẩy thì có thể gây ra một số tổn thương ở răng và hàm, dẫn đến tình trạng biến dạng răng như hàm bị hô (răng và hàm bị đẩy ra ngoài) hay móm (một hàm thụt vào trong), lệch khớp cắn, khó phát âm ảnh hướng rất lớn đến sự phát triển của trẻ.

Làm thế nào để trẻ bỏ tật ngậm mút ngón tay

 Với trẻ còn bú mẹ nên cho bú mẹ đầy đủ để bảo đảm trẻ không bị đói để tránh thói quen trẻ tìm tay của mình để ngậm mút. Nếu trẻ thỉnh thoảng mới mút tay, cha mẹ chỉ cần làm phân tâm trẻ, lôi cuốn sự chú ý vào những trò chơi phù hợp với lứa tuổi của trẻ, giúp trẻ dễ chịu vào những thời điểm sắp ngậm mút tay.

 Những lúc trẻ ốm hoặc đang căng thẳng, bị đau đớn sau tiêm chủng, bị người lớn dọa nạt khiến trẻ sợ hãi, cha mẹ lúc này nên dành nhiều thời gian gần gũi bên trẻ để chăm sóc trẻ tốt hơn, tạo sự ấm áp giúp trẻ vượt qua giai đoạn khó khăn một cách dễ dàng, cũng là cách để hạn chế thói quen trẻ ngậm mút tay.

 Những trẻ tuy lớn những vẫn còn thói quen ngậm mút tay, cha mẹ cần có sự kiên nhẫn giúp trẻ bỏ dần tật ngậm mút tay qua lời động viên, giải thích những tác hại có thể xảy ra khi trẻ ngậm mút tay “kéo dài” gây bất lợi đến sức khỏe và sự vui chơi của trẻ, một cách tích cực hơn là tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ tham gia những trò chơi trí tuệ mà trẻ yêu thích như trò chơi ô chữ, tô màu truyện tranh, nặn đất, tô tượng, đá banh nhẹ nhàng…giúp trẻ phát triển tốt thể lực và trí não, quan trọng hơn là giúp trẻ dễ dàng “quên đi món khoái khẩu là ngậm tay”.

 Với những trẻ đã “ghiền ngậm tay và ngậm đồ chơi”, trong giai đoạn “cai ngậm mút tay” cho trẻ, phụ huynh cần lưu ý thói quen vệ sinh cần thiết cho trẻ như nhắc nhở trẻ thường xuyên rửa tay sạch, cắt móng tay, vệ sinh da để tránh lây bệnh, những đồ chơi thường ngày và nơi vui chơi của trẻ cũng phải đảm bảo việc giữ vệ sinh thật tốt.

Nếu những cố gắng trên của cha mẹ không giúp đuợc gì cho trẻ, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên về tâm lý trẻ em để có biện pháp khắc phục và chăm sóc trẻ tránh tật ngậm mút tay một cách hiệu quả hơn.

Thu Trang (T//H)