1. Huyết áp kẹt là gì?

Huyết áp là áp lực của mạch máu lên thành mạch được biểu hiện bởi hai thông số: Số tối đa phản ánh sức co bóp của tim và số tối thiểu ghi nhận sức cản của thành động mạch.

Huyết áp kẹt hay còn gọi là huyết áp kẹp, là hiện tượng khi hiệu số giữa huyết áp tâm thu trừ đi huyết áp tâm trương  nhỏ hơn hoặc bằng 20mmHg. Khi hiệu số này nhỏ hơn hoặc bằng 25mmHg cũng được xếp vào huyết áp kẹt.

Huyết áp kẹt xảy ra khi huyết áp tâm thu giảm hoặc huyết áp tâm trương tăng Ví dụ:

Người bình thường chỉ số huyết áp là 130/80mmHg nhưng do một vấn đề bệnh lý nào đó, huyết áp tâm thu giảm từ 130 mmHg xuống còn 100mmHg. Khi đó hiệu số giữa huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương là 100 - 80 = 20 (mmHg). Lúc này xảy ra hiện tượng huyết áp kẹt.

Hoặc, cũng ở trường hợp này, huyết áp tâm thu giữ nguyên, huyết áp tâm trương tăng từ 80mmHg lên 110mmHg, hiệu số giữa huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương lúc này là 130-110=20(mmHg). Trường hợp này cũng xảy ra hiện tượng huyết áp kẹt.

2. Những kiến thức cơ bản về huyết áp kẹt mà bạn cần biết

2.1. Nguyên nhân và dấu hiệu của huyết áp kẹt

Nguyên nhân gây nên huyết áp kẹt:

• Do bị mất máu nội mạch: Thường gặp trong các trường hợp biến chứng của suy tim hay sốt xuất huyết làm dịch thoát ra khỏi lòng mạch hoặc do bị chấn thương.
• Do các bệnh lý về van tim mà chủ yếu là do hẹp van dộng mạch chủ và hẹp van hai lá. Trong bệnh cảnh hẹp van động mạch chủ, huyết áp tâm thu sẽ giảm do bị giảm lượng máu tống ra khỏi thất trái. Ngược lại, trong hẹp van hai lá, huyết áp tâm trương lại bị tăng lên do máu bị ứ lại ở thì tâm trương. Các hiện tượng này xảy ra đều gây nên tình trạng huyết áp kẹt.
• Do các bệnh lý khác ở tim như suy tim, cổ trướng, tràn dịch ngoài màng tim gây chèn ép tim...

Huyết áp kẹt làm giảm hiệu lực bơm máu của tim gây nên tình trạng giảm tuần hoàn hoặc tuần hoàn bị ứ trệ. Biểu hiện:

• Đau đầu, hoa mắt chóng mặt, choáng váng.

Hoa mắt chóng mặt là biểu hiện của huyết áp kẹt.

• Tức ngực khó thở, hơi thở ngắn, có thể hụt hơi.
• Suy giảm trí nhớ, khả năng tập trung kém và đôi khi có cảm giác ớn lạnh.
• Huyết áp kẹp nếu kéo dài dễ dẫn đến suy tim do tạo ra lực cản ngoại vi lớn làm phì đại thất trái.

3. Làm gì khi bị huyết áp kẹt?

Huyết áp kẹt là tình trạng sức khỏe nguy hiểm, càng kéo dài càng ảnh hưởng tới chức năng tim và hoạt động tuần hoàn máu. Do đó, bệnh nhân cần có kiến thức để phát hiện sớm và xử lý đúng cách nếu gặp phải tình trạng này.

Bệnh nhân nên nghỉ ngơi khi có triệu chứng huyết áp kẹt

3.1. Xử trí khi bị huyết áp kẹt

Triệu chứng huyết áp kẹt khá rõ ràng, lúc này người bệnh cần ngưng việc đang làm, hít thở sâu và nằm nghỉ ngơi thư giãn. Đa phần triệu chứng chỉ kéo dài trong thời gian ngắn, khi nghỉ ngơi sẽ giảm.

Nhiều bệnh nhân thường mất bình tĩnh, lo lắng khi có triệu chứng huyết áp kẹt. Điều này chỉ khiến dao động huyết áp tăng lên. Khi triệu chứng giảm cũng không nên chủ quan, cần sớm tới khám bác sĩ để được chỉ định điều trị.

Nếu bệnh nhân có bệnh lý tim mạch hoặc huyết áp đã chẩn đoán, cần dùng thuốc ổn định huyết áp kịp thời. Lưu ý dùng thuốc phải có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

3.2. Biện pháp phòng ngừa huyết áp kẹt và biến chứng hiệu quả

Phòng ngừa tái phát và biến chứng luôn được ưu tiên hơn điều trị và khắc phục khi biến chứng đáng tiếc đã xảy ra. Đầu tiên bệnh nhân phải hiểu rõ tình trạng huyết áp bất ổn của mình để giữ tâm lý ổn định, có thái độ quan tâm chăm sóc hơn đến sức khỏe. 

Các biện pháp sau vừa giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, sức đề kháng và hạn chế huyết áp kẹt tái phát, tiến triển thành biến chứng nặng.

Theo dõi huyết áp thường xuyên

Người bệnh hoặc người nhà cần trang bị thiết bị kiểm tra huyết áp tại nhà để theo dõi thường xuyên tình trạng huyết áp. Nếu huyết áp dao động nhiều bất thường thì nên thông báo với bác sĩ để được tư vấn, chẩn đoán kỹ hơn.

Bệnh huyết áp nên tự theo dõi thường xuyên tại nhà

Có chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học

Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và lành mạnh, sinh hoạt khoa học tăng cường sức khỏe là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để huyết áp của bạn ổn định hơn.

Ăn uống lành mạnh khoa học.

Tập thể dục phù hợp và đều đặn

Tập luyện thể thao, vận động cơ thể hàng ngày được chứng minh có lợi ích lớn cho sức khỏe nói chung và hoạt động của tim mạch nói riêng. Điều này cũng giúp người bệnh kiểm soát huyết áp tốt hơn, ngừa huyết áp kẹt biến chứng.

Tuân thủ điều trị

Nếu được chỉ định điều trị huyết áp kẹt bằng thuốc hoặc các bệnh lý tim mạch khác, hãy tuân thủ điều trị, không tự ý dừng, bỏ hoặc tăng liều thuốc. Bệnh lý tim mạch có thể biến chứng nguy hiểm bất cứ lúc nào nên không được chủ quan với bệnh.

Như vậy, huyết áp kẹt là bệnh lý huyết áp nguy hiểm, có thể gây nhiều biến chứng đe dọa đến sức khỏe con người. Do đó không nên chủ quan nếu có dấu hiệu bệnh nghi ngờ hoặc được chẩn đoán, cần điều trị kịp thời và tích cực.