Ăn chay có nhiều tác dụng với sức khỏe

Tại sao chúng ta nên ăn chay?

Ăn chay là một chế độ ăn gồm những thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật (rau, củ, quả, các loại hạt, vv..), và hoàn toàn không sử dụng các thực phẩm có nguồn gốc động vật như: các loại thịt (thịt lợn, thịt bò,...và các loại thịt gia cầm), cá và hải sản.

Chất xơ là một thành phần của thực phẩm có nguồn gốc thực vật mà cơ thể không tiêu hoá được và thường làm tăng lượng chất thải trong quá trình tiêu hoá. Thực phẩm có nhiều chất xơ thì có ít chất béo gây độc hại.

Ăn thức ăn có nhiều chất xơ làm ta nhanh no, giảm sự thèm ăn các món khác, nó thúc đẩy quá trình tiêu hoá, giúp tống chất thải ra khỏi cơ thể nhanh chóng hơn và do đó giảm sự tồn tại của các chất độc trong cơ thể (người ta thường ví chất xơ như là cái chổi làm sạch đường tiêu hoá).

Nhu cầu chất xơ hợp lý trung bình khoảng 20 - 30 gam/người/ngày, thức ăn nhiều chất xơ sẽ có nhiều chất chống oxy hoá và sinh tố C, khi ăn các món có chất xơ cần uống nhiều nước hay chất lỏng để giúp đẩy chất xơ qua ruột dễ dàng.

Trong bảng thành phần thức ăn Việt Nam, trong 100g thức ăn ăn được, lượng xenlulôza có trong các thực phẩm như sau: đậu trắng 3,6 g%; đậu trứng cuốc 4,8 g%, đậu tương 4,5 g%; rau kinh giới 3,6 g%; rau húng 3,5 g%; măng chua 4,1 g%; hoa lý 3,0 g%; rau mồng tơi 2,5 g%; rau ngót 2,5 g%.

Giá trị dinh dưỡng của 100 gam đậu nành tương đương 100 gam thịt bò

Bởi vậy không phải ngẫu nhiên mà nhiều người chọn ăn chay, bởi vì ăn chay có nhiều chất xơ và có nhiều tác dụng đối với sức khỏe. Chất xơ chống táo bón;Chất xơ giảm bệnh viêm túi ruột già, giảm ung thư ruột già;Chất xơ làm giảm cholesterol bằng cách làm giảm chất béo LDL và tăng HDL có tác dụng giảm bệnh tim mạch;

Người mắc bệnh đái tháo đường cũng hay có biến chứng vữa xơ động mạch vì triglyceride lên cao, chất xơ làm giảm triglyceride và mỡ xấu LDL và làm tăng mỡ lành HDL;

Thực phẩm giàu chất xơ đòi hỏi thời gian nhai lâu hơn, không tiêu hoá và hấp thụ ở dạ dày, thường làm cho người ta chóng no và no lâu, do đó giảm thèm ăn, tránh được béo phì;

Chất xơ không hoà tan trong nước làm giảm lượng estrogen trong máu, do vậy chất xơ có thể giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư vú.

Cũng theo Ths.BS Nguyến Văn Tiến, trong chế độ ăn chay trường dễ khiến người ăn chay thiếu máu, một số chất khoáng như sắt, kẽm, can xi, vitamin B12... vì thực phẩm chủ yếu dựa vào ngũ cốc, rau quả, củ và các loại hạt

Trong khẩu phần ăn chay tuy vẫn có đủ thành phần các nhóm thực phẩm: chất đạm, chất béo, và đặc biệt là nhóm vitamin và muối khoáng, nhưng chất đạm và chất béo chủ yếu có trong khẩu phần có nguồn gốc động vật, vì vậy ăn chay phù hợp hơn với người trưởng thành, người cao tuổi.

Các loại hạt họ đậu đỗ, vừng lạc,...cung cấp hàm lượng chất đạm và chất béo khá cao và cân đối, nó là thức ăn nguồn gốc thực vật quý. Vì giá trị dinh dưỡng của 100 gam thịt bò tương đương 100 gam đậu nành, trong khi đó giá của đậu nành rẻ hơn rất nhiều so với thịt bò, vì vậy đậu nành là thực phẩm mà người nghèo nên sử dụng.

Các chất đạm, chất béo có nguồn gốc thực vật, khi ăn rất dễ tiêu hóa, ăn thấy no nhưng cảm giác người rất nhẹ nhõm. Người trưởng thành  không được chủ quan và lơ là nhu cầu về chất đạm, đạm thực vật tốt cho sức khỏe người già hơn so với đạm động vật. Cách bổ sung đạm thực vật tốt nhất khi ăn chay là ăn các loại họ đậu như đậu nành, đậu ván, đậu xanh,…

Người cao tuổi không nên ăn chay dài ngày

Mặc dù theo phân tích khoa học của chuyên gia ăn chay có nhiều lợi ích cho sức khỏe, tuy nhiên trong chế độ ăn chay cũng có nhiều hạn chế, đặc biệt là ăn chay trường (ăn chay trong một thời gian dài), vì chế độ ăn chay thực phẩm chủ yếu dựa vào ngũ cốc, rau quả, củ và các loại hạt nên thường bị thiếu một số chất khoáng như sắt, kẽm, can xi, vitamin B12,...dễ có nguy cơ gây thiếu máu. Vì vậy, quyết định chế độ ăn chay thì vẫn cần bổ sung thêm các chất đó để bù đắp sự thiếu hụt của thực phẩm đảm bảo sức khỏe.

Theo đó người cao tuổi  mắc bệnh mãn tính nào đó thì cũng không nên ăn chay trường mà chỉ nên ăn một hai tuần trong tháng hoặc mỗi tuần 2 ngày cho cơ thể nhẹ nhàng. Người già vẫn cần một số chất dinh dưỡng từ thức ăn nguồn động vật để duy trì sức khỏe, do bộ máy tiêu hóa của người già thường khó hấp thụ dưỡng chất, vì thế ăn chay trường không phải chế độ ăn uống an toàn cho sức khỏe. Đồng thời người cao tuổi nên sử dụng thêm sữa và các chế phẩm từ sữa như fomat, phô mai để cung cấp đủ lượng chất đạm, canxi cần thiết cho cơ thể.

Với người trưởng thành, thanh niên, trung niên cũng không quá lạm dụng chế độ ăn chay. Ăn chay nhưng vẫn cần đảm bảo đủ năng lượng để làm việc, không để tình trạng cơ thể thiếu chất dẫn tới suy kiệt sức khỏe.

Thu Trang